Evlerimizden eksik etmediğimiz ve birçok renk çeşidi olan menekşelerin görsel güzelliği yanında sağlımıza faydalı bir bitki olduğunu biliyor muydunuz? Hemen hemen ülkemizin tüm şehrinde evlerde ve bahçelerde yaygın bir bitki türü olan menekşenin genel özellikleri ile hangi alanlarda ne gibi faydaları var şimdi bunlara kısa bir göz atalım;
Botanik Bilgi : Menekşegiller familyasından 10-40cm boyunda çok yıllık bir bitkidir.. Menekşe yetiştiği toprağa ve iklime göre çeşitlilik gösteren bir bitkidir. Aynı bitkinin çiçekleri farklı renklerde açabilir. Gövdesi yuvarlak, oldukça sık çatallaşır. Alt yaprakları kalp, orta yaprakları oval ve üst yaprakları mızrak şeklinde olup, kenarları kertikli, koyu yeşil renkli, alt yaprakları uzun ve üst yaprakları kısa saplıdır. Çiçekleri leylaki veya mor renkdedir. Menekşe çiçeğinin Latince ismi isi tricolor yani üç renkli anlamına gelen isimle anılır. Tohumları armut şeklindedir ve üst tarafında beyaz bir lekesi mevcuttur. Kokulu menekşe, doğada özellikle nemli yerlerdeki ağaç altlarında ve ormanlık alanlarda kendiliğinden yetişen, bulunduğu yere yayılıp toprağı iyice örttüğü için bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilebilir.
Yetiştirildiği Yerler : Vatanı Akdeniz ülkeleri, Kafkaslar, balkanlar ve Türkiye olan bitki, Türkiye’nin hemen her bölgesinde rahatlıkla yetişir.
Bilinen Bileşimi : Kokulu menekşe saponin, mentil salisilat, alkaloitler, flavonitler ve uçucu yağ içerir.
Nerelerde Kullanılır : Güzel kokulu çiçeği, şekerleme yapılarak pasta ve tatlıcılıkta, ayrıca parfüm endüstrisinde kullanılmaktadır. Salatalara konularak çiğ olarak yenilebilir.
Menekşeli Bulgur Pilavı : Burada sizinle çocukluğumdan kalma bir tarifi vermeden geçemeyeceğim. Menekşelerin tazesinin 4-5 tanesi (çiçek-sapı) iyice yıkanıp temizlendikten sonra bulgur pilavının pişirilmesi sırasında nane ile birlikte tencereye katılıyor. Pilav piştikten sonra isteğe bağlı olarak çiçekleri çıkartabilirsiniz. Denediğinizde göreceksiniz ki pilava harika bir tat ve koku verecektir.
Toplanması Saklanması : Mayıs’tan Ekim’e kadar menekşe otu toplanarak gölgede ve havalı yerlerde kurutulur ve muhafaza edilir.
Yetiştirilmesi
Işıklandırma koşulları
Menekşeler ışıklı ortamları severler, fakat doğrudan güneş ışığına maruz kalmamaları gerekir. Doğada da ağaç gövdelerinde ve gölgede yaşarlar. Çiçeklenmesi için olabildiğince çok ışık görmesi gerekir, yalnız direk güneş ışınlarına maruz kalmamalıdır. Bu ışıklandırma hafif bir sabah güneşi gören bir pencere önü, yapay ışık, filtrelenmiş güneş ışığı veya lamba ışığı olabilir. Çiçek vermeyen menekşeler daha aydınlık bir ortama alınmalıdır.
Sulama koşulları
Toprağı sürekli nemli olmalıdır. Alttan sulandığı durumlarda sürekli su eklemek zorunda kalınmaz. Bu sayede ihtiyacı olduğu kadar suyu alttan emecektir. Alttaki haznenin su dolması durumunda 2-3 hafta fazladan sulamaya ihtiyaç kalmaz. Sulama yapılırken kesinlikle yapraklara su değmemesine dikkat edilmelidir. Su değdiği durumda yaprakta lekeler oluşmasına sebep olabilir, hatta yaprak ölebilir.
Gübre
Gübre eklenmesi çiçeklenmeyi artırır.
Sıcaklık koşulları
Oda sıcaklığı (20-25°) ve % 80 nemlilik oranı uygun seviyelerdir. Geceleri oda sıcaklığının altına düşmesine, (18°) tahamül ederler. Fakat hızlı sıcaklık değişimlerinden kaçınılması gerekmektedir.
Dikme önerileri
Doğrudan saksının üstüne dikilebilir. Diğer çoğaltma şekli ise köklenmemiş yaprakları direk suyun içinde tutarak da köklendirilebilir.
Saksılara ayırma
Menekşe bitkisi birden fazla saksıya ayrılabilir. Yaprakları en az 2–3 cm sapı kalacak şekilde kopartılır. Yaprağın bir kısmı toprağın içinde kalacak şekilde dikilir. Toprağı olabildiğince nemli tutulmalıdır. Köklendirme dönemini su dolu bir bardakta da geçirilebilir. 6 aydan sonra eskisi gibi bir menekşe bitkisi olacaktır.
Faydaları :
İdrar yolları enfeksiyonlarında iyileştirici etkisi vardır.
Egzama, akne gibi cilt sorunlarında iyileştirici etkisi görüşebilir.
Baş ağrısı, sinirli halinize ve uykusuzluğa karşı olumlu etkileri vardır.
Göğsü yumuşatır, balgamı söktürür.
Soğuk algınlığı, boğmaca, öksürük ve bronşit gibi rahatsızlıklarda iyileştirici ve rahatlatıcıdır bir etkisi vardır.
Kullanım Şekli : 1 tatlı kaşığı yaprak, sap ve çiçek karışımının üzerine 1 bardak kaynar su dökülüp 10-15 dakika süreyle demlendirilir. Bu çaydan, günde üç kez birer bardak içilir.
Yemek yapımında
Tatlılar
Menekşe çiçeği, salata süsü olarak ya da balık yemeklerinde tat vermesi için kullanılır. Tatlılarda da, sufle, krema gibi tatlı çeşitlerinde ayrı bir tat vermesi için eklenir. Taze yaprakları da, çiğ olarak, veya pişirilerek sebze yemeği olarak tüketilebilir. Çiçekleri, yaprakları ve kökleri A ve Cvitamini açısından zengindir. Bir tür antioksidan özelliği olan anthyocynanin içerirler.
Şekerler
Şeker menekşesi, ya da kristalize menekşe şeker şurubunda bekletilmiş olan tatlıdır. Sıcak olan şurup taze yaprakların üzerine dökülür ve şeker kristalize oluncaya kadar bekletilir ve kurutulur. Bu yöntem gül ve portakal yaprakları için de geçmişte kullanılmış bir yöntemdir. Bu şekerler hala Toulouse'da yapılmaktadır. Ayrıca tatlıları süslemek için de kullanılırlar.
Likörler
Ayrıca likörlere tat vermesi için de kullanılır: Creme Yvette, Creme de Violette, ve Parfait d'Amour gibi.
Tıpta
Çin bitki çaylarında kullanılır. Sadece bir bitkiden ziyade hem beden sağlığımıza hem de psikolojik sağlığımıza faydalı bu bitkiyi temin etmesi çok zor da değil. Sağlıklı, huzurlu ve yeşil bir hayat geçirmeniz dileğiyle..
Yorumlar
Yorum Gönder